What is the Full form of ECG in Gujarati?
The Full form of ECG in Gujarati is ઇલેક્ટ્રોકાર્ડિયોગ્રામ (Electrocardiograph)
ECG નું પૂર્ણ સ્વરૂપ “Electrocardiograph” છે, અને તેનો ગુજરાતીમાં અનુવાદ થાય છે “ઇલેક્ટ્રોકાર્ડિયોગ્રામ”, હૃદયના વિદ્યુત આવેગનું માપન. આ રીતે ડોકટરો હૃદયની લયની અસાધારણતા શોધી કાઢે છે અને ઘણા કાર્ડિયોવેસ્ક્યુલર રોગોનું નિદાન કરે છે. તે એક ટેસ્ટ છે જેના દ્વારા ડૉક્ટર હૃદયની લય અને તેની પ્રવૃત્તિમાં સમસ્યાને ઓળખી શકે છે જેથી દર્દીની સમસ્યાને વધુ સારી અને સચોટ સારવાર આપી શકાય. મશીનના સેન્સર દર્દીની ત્વચા સાથે જોડાયેલા હોય છે જે દરેક ધબકારા સાથે ઉત્પન્ન થતા હૃદયના વિદ્યુત સંકેતને રેકોર્ડ કરે છે. જો હૃદયની લયમાં કોઈ અનિયમિતતા જણાય તો કાર્ડિયોલોજિસ્ટ દર્દીને ECG માટે સૂચવે છે. જ્યારે દર્દી એરિથમિયા, કોરોનરી હૃદય રોગ, હૃદયરોગનો હુમલો, છાતીમાં દુખાવો, હૃદયના ધબકારા, શ્વાસ લેવામાં તકલીફ, ઉચ્ચ અથવા નીચા પલ્સ રેટથી પીડાય ત્યારે તે કરવામાં આવે છે.
ECG શા માટે કરવામાં આવે છે?
- હૃદયની અસામાન્ય લયને કારણે તમારા શરીરમાં લોહીના ગંઠાવાનું થઈ શકે છે. તેથી, તમારું હૃદય યોગ્ય રીતે કાર્ય કરી રહ્યું છે કે નહીં તે શોધવું જરૂરી છે.
- ECG સંક્ષેપ હૃદયની કોઈપણ સમસ્યાઓ શોધવામાં મદદ કરે છે. આ ટેસ્ટ દ્વારા તમે જાણી શકો છો કે તમારા હ્રદયમાં કોઈ અવરોધ, ક્ષતિગ્રસ્ત સ્નાયુ, સેકન્ડની બળતરા છે કે નહીં. આ કારણે, તમે કોઈપણ ખતરનાક પરિસ્થિતિને રોકવા માટે તૈયાર રહી શકો છો.
- ECG પરીક્ષણ દ્વારા, ડૉક્ટર એ પણ નક્કી કરી શકે છે કે ફેફસાના કોઈ રોગો અથવા ઇલેક્ટ્રોલાઇટ અસંતુલન છે કે કેમ.
- ECG તમને તમારા હૃદયના ઓપરેશનની પ્રગતિ અથવા હૃદયના રોગોની કોઈપણ પ્રગતિ તપાસવામાં પણ મદદ કરે છે. જો તમારી પાસે પેસમેકર હોય, તો ECG તમારા માટે અસરકારકતા ચકાસી શકે છે.
- આ ટેસ્ટ દ્વારા છુપાયેલા હૃદય રોગને પણ શોધી શકાય છે.
ECG ના વિવિધ પ્રકારો
ECG ના ત્રણ પ્રકાર છે, જેનો ઉલ્લેખ નીચે છે…
- રેસ્ટિંગ ECG: ECG નો અર્થ અથવા રેસ્ટિંગ ECG જ્યારે દર્દી સપાટ સપાટી પર પડેલો હોય ત્યારે કરવામાં આવે છે.
- વ્યાયામ ECG: તે ત્યારે કરવામાં આવે છે જ્યારે દર્દી તમારા હૃદયમાં તણાવ વધારવા માટે ટ્રેડમિલ અથવા બાઇકનો ઉપયોગ કરે છે.
- એમ્બ્યુલેટરી ઇસીજી: દર્દીએ ફક્ત તેમના કાંડા પર મશીન પહેરવાનું રહેશે અને તેમની રોજિંદી જીવન દિનચર્યા ચાલુ રાખવી પડશે. આનાથી ડોકટરોને તેમના હૃદયના ધબકારા એક અથવા વધુ દિવસો સુધી મોનિટર કરવામાં મદદ મળે છે.
ECG પરીક્ષણોના પ્રકાર
તે બે પ્રકારના હોય છે જે ડૉક્ટર સૂચવી શકે છે;
- હોલ્ટર મોનિટર: આ દિવસના 24 કલાક અથવા 1-2 દિવસ માટે હૃદયની વિદ્યુત પ્રવૃત્તિને તપાસે છે. આ ડૉક્ટર દ્વારા સૂચવવામાં આવે છે જ્યારે હૃદયમાં અપૂરતું લોહી વહેતું હોય અથવા તમને હૃદયના ધબકારા વધતા હોય અથવા હૃદયની અસાધારણ લય હોય. તે એક પીડારહિત પ્રક્રિયા છે.
- ઈવેન્ટ મોનિટર: ડૉક્ટર દ્વારા આ સૂચવવામાં આવે છે જ્યારે તમને ચિહ્નો અને લક્ષણો હમણાં અને પછી એટલે કે ટૂંકા ગાળા માટે હોય.
Electrocardiograph નું અર્થઘટન
- ઇલેક્ટ્રોકાર્ડિયોગ્રાફ એ એક મશીન છે જે હૃદયના વિદ્યુત વહનને માપે છે. ECG ના સિદ્ધાંતમાં સમાવેશ થાય છે;
- હકારાત્મક ચાર્જ ધરાવતા ઇલેક્ટ્રોડ્સ તરફ હૃદયનું વિધ્રુવીકરણ જે હકારાત્મક વિચલન પેદા કરે છે
- નકારાત્મક ચાર્જ ધરાવતા ઇલેક્ટ્રોડ તરફ હૃદયનું વિધ્રુવીકરણ (સકારાત્મક ચાર્જ ધરાવતા ઇલેક્ટ્રોડથી દૂર) જે નકારાત્મક વિચલન પેદા કરે છે
- હકારાત્મક ચાર્જ ધરાવતા ઇલેક્ટ્રોડ તરફ હૃદયનું પુનઃધ્રુવીકરણ જે નકારાત્મક વિચલન પેદા કરે છે
- નકારાત્મક ચાર્જ ધરાવતા ઇલેક્ટ્રોડ્સ તરફ હૃદયનું પુનઃધ્રુવીકરણ (સકારાત્મક ચાર્જ ધરાવતા ઇલેક્ટ્રોડ્સથી દૂર) જે હકારાત્મક વિચલન પેદા કરે છે
- સામાન્ય હૃદયની લય ચાર તરંગો ઉત્પન્ન કરે છે અને તે છે; P તરંગ (ધમનીઓના વિધ્રુવીકરણનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે), QRS જટિલ તરંગ (વેન્ટ્રિકલ્સના વિધ્રુવીકરણનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે), T તરંગ (વેન્ટ્રિકલ્સના પુનઃધ્રુવીકરણનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે) અને U તરંગ (પેપિલરી સ્નાયુઓના પુનઃધ્રુવીકરણનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે). હૃદયની રચના અથવા તેની આસપાસની કોઈપણ અસાધારણતા આ ચાર તરંગોની પેટર્નમાં ફેરફારનું કારણ બને છે.
- ECG એ ગ્રાફ અથવા ગ્રીડ પર રેકોર્ડ કરવામાં આવે છે જેમાં x-અક્ષ (આડી) સેકન્ડ દીઠ સમય દર્શાવે છે જ્યારે y-અક્ષ (ઊભી) મિલીવોલ્ટમાં વોલ્ટેજ રજૂ કરે છે (આડી અક્ષ પર 40 મિલિસેકન્ડ્સનું પ્રતિનિધિત્વ કરતું 1mm અને ઊભી અક્ષ પર 0.1 મિલીવોલ્ટ) .
ECG તરંગોનું વર્ણન
- P તરંગ: P તરંગનો સમયગાળો 80 મિલિસેકન્ડ કરતાં ઓછો હોય છે જે ધમની વિધ્રુવીકરણનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે જે SA નોડથી ફેલાય છે અને AV નોડ તરફ તેમજ જમણા કર્ણકથી ડાબા કર્ણક તરફ પહોંચે છે.
- PR અથવા PQ અંતરાલ: PR અંતરાલનો સમયગાળો 120 મિલિસેકન્ડથી 200 મિલિસેકન્ડની રેન્જમાં રહે છે અને P તરંગની શરૂઆતથી QRS જટિલ તરંગની શરૂઆત સુધી માપવામાં આવે છે. આ અંતરાલ એટ્રિયોવેન્ટ્રિક્યુલર નોડ (AV નોડ) દ્વારા SA (સિનોએટ્રિયલ) નોડમાંથી મુસાફરી કરવા માટે વિદ્યુત આવેગ દ્વારા લેવામાં આવેલ સમયનો ઉલ્લેખ કરે છે.
- QRS જટિલ તરંગ: QRS જટિલ તરંગનો સમયગાળો 80 થી 100 મિલિસેકન્ડની રેન્જમાં રહેલો છે જે વેન્ટ્રિકલ્સ (જમણે અને ડાબા વેન્ટ્રિકલ્સ) ના વિધ્રુવીકરણને દર્શાવે છે. પી તરંગોની તુલનામાં તેઓ વધુ કંપનવિસ્તાર ધરાવે છે કારણ કે વેન્ટ્રિકલ્સમાં એટ્રિયા કરતાં મોટા સ્નાયુ સમૂહ હોય છે.
- J બિંદુ: તે તે બિંદુ છે જ્યાં ST સેગમેન્ટ QRS જટિલ તરંગોના અંત સાથે શરૂ થાય છે.
- ST સેગમેન્ટ: આ સેગમેન્ટ T તરંગને QRS કોમ્પ્લેક્સ સાથે જોડે છે અને વેન્ટ્રિકલ્સ અને આઇસોઇલેક્ટ્રિકના વિધ્રુવીકરણનો સમયગાળો દર્શાવે છે જે દરમિયાન વેન્ટ્રિક્યુલર સિસ્ટોલિક એટલે કે વેન્ટ્રિકલ્સનું સંકોચન થાય છે.
- T તરંગ: T તરંગનો સમયગાળો 160 મિલિસેકન્ડનો હોય છે જેમાં વેન્ટ્રિક્યુલર સંકોચનીય તંતુઓનું પુનઃધ્રુવીકરણ થાય છે અને તે ગુંબજ આકારની તરંગ છે.
- સુધારેલ QT અંતરાલ: આ અંતરાલ માટેનો સમય 440 મિલિસેકંડથી ઓછો છે જે QRS સંકુલથી શરૂ થાય છે અને T તરંગ સાથે સમાપ્ત થાય છે.
- U તરંગ: તે નીચા કંપનવિસ્તાર સાથે ઇન્ટરવેન્ટ્રિક્યુલર સેપ્ટમ રિપોલરાઇઝેશનને કારણે થાય છે અને આ તરંગ સામાન્ય રીતે નહિવત્ હોય છે.
ECG નું પ્રદર્શન
- ડૉક્ટર અથવા લેબ ટેકનિશિયન જે ECG કરી રહ્યા છે તે તમને બેડ પર સૂવાનું કહેશે
- પછી તે દર્દીની છાતી, હાથ અને પગ સાફ કરે છે
- હવે તે દર્દીના શરીરના ઉપરોક્ત વિસ્તારો સાથે મશીનના નાના પેચવાળા ઇલેક્ટ્રોડને જોડશે
- આ ઈલેક્ટ્રોડ્સ બદલામાં મશીન સાથે જોડાયેલા હોય છે જે હૃદયના વિદ્યુત સંકેતને કાગળ પર છપાયેલી લહેરાતી રેખાઓમાં રેકોર્ડ કરે છે.
- અંતે, ડૉક્ટરે પરિણામો વાંચ્યા અને દર્દીનું નિદાન કર્યું
- પરીક્ષણ દરમિયાન તમારે શાંત, ગરમ અને સ્થિર રહેવું પડશે. જે વ્યક્તિ પરીક્ષણ કરી રહી છે તે દર્દીને થોડી સેકંડ માટે તેનો શ્વાસ રોકવા માટે પણ કહી શકે છે. આ ECG ટેસ્ટ કરાવવામાં કોઈ જોખમ નથી પરંતુ તમારે ડૉક્ટરને સહકાર આપવો પડશે.
ECG નિષ્કર્ષ
ECG અથવા ઇલેક્ટ્રોકાર્ડિયોગ્રાફ એ એક પરીક્ષણ છે જે હૃદયની વિદ્યુત પ્રવૃત્તિને રેકોર્ડ કરે છે. તેનો ઉપયોગ ત્યારે થાય છે જ્યારે કોઈ વ્યક્તિના હૃદયના ધબકારા અસામાન્ય હોય, અથવા દર્દીને નબળાઈ જેવા લક્ષણો હોય.