What is the Full form of RTI in Gujarati?
The Full form of RTI in Gujarati is માહિતીનો અધિકાર (Right to Information)
RTI નું પૂર્ણ સ્વરૂપ “Right to Information” છે, અને તેનો ગુજરાતીમાં અનુવાદ થાય છે “માહિતીનો અધિકાર”. RTI એક્ટ, 2005, જેને ભારતીય સંસદ દ્વારા 15 જૂન 2005 ના રોજ અપનાવવામાં આવ્યો હતો અને 12 ઓક્ટોબર 2005 ના રોજ અમલમાં આવ્યો હતો, તે માહિતીનો અધિકાર આપે છે.
આરટીઆઈનો ધ્યેય જાહેર સત્તાધિકારીઓની કામગીરીમાં જવાબદારી અને પારદર્શિતા સુનિશ્ચિત કરવા માટે પબ્લિક ઓથોરિટી મેનેજમેન્ટ હેઠળ ડેટાની ઍક્સેસને સુરક્ષિત કરવાનો છે.
RTI નો હેતુ શું છે?
માહિતીનો અધિકાર (RTI) એ ભારતની સંસદનો એક અધિનિયમ છે જેનો હેતુ નાગરિકોને સરકારી માહિતી સુધી પહોંચ આપવાનો છે. આરટીઆઈ કાયદો 2005માં સંસદ દ્વારા પસાર કરવામાં આવ્યો હતો અને 15 ઓક્ટોબર 2005ના રોજ અમલમાં આવ્યો હતો. આરટીઆઈ કાયદો જાહેર સત્તાધિકારી પાસેથી માહિતીની વિનંતી કરવા માટે એક પદ્ધતિ પ્રદાન કરે છે જેનો 30 દિવસની અંદર જવાબ આપવો જરૂરી છે.
RTI કાયદા હેઠળ, કોઈપણ વ્યક્તિ જાહેર સત્તાધિકારી પાસેથી માહિતીની વિનંતી કરી શકે છે, જેનો 30 દિવસની અંદર જવાબ આપવો જરૂરી છે. RTI એક્ટમાં જાહેર સત્તાવાળાઓ દ્વારા માહિતીના ઇનકાર સામે અપીલ કરવાની પદ્ધતિની પણ જોગવાઈ છે.
RTI ના ઉપયોગો શું છે?
RTI ના ઘણા ઉપયોગો છે જેમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:
- પબ્લિક ઓથોરિટીની કામગીરી વિશે માહિતી મેળવવા માટે
- પબ્લિક ઓથોરિટી દ્વારા રાખવામાં આવેલા રેકોર્ડ્સ એક્સેસ કરવા
- ચોક્કસ ફોર્મમાં માહિતીની વિનંતી કરવા
- જો તમે માહિતી માટેની તમારી વિનંતીના જવાબથી સંતુષ્ટ ન હોવ તો ફરિયાદ કરવા
- માહિતી માટેની તમારી વિનંતીના સંબંધમાં જાહેર સત્તાવાળાના નિર્ણયની સમીક્ષા કરવા માટે
- જાહેર સત્તાવાળાઓ દ્વારા લેવામાં આવેલા ચોક્કસ નિર્ણયના કારણો વિશે માહિતી મેળવવા માટે
- કોઈ ચોક્કસ નિર્ણય લેવામાં જાહેર સત્તાધિકારી દ્વારા અનુસરવામાં આવતી પ્રક્રિયાઓ વિશે માહિતી મેળવવી
- પબ્લિક ઓથોરિટીની નીતિઓ અને માર્ગદર્શિકા વિશે માહિતી મેળવવી
RTI માટે કોણ અરજી કરી શકે છે?
કોઈપણ ભારતીય નાગરિક RTI અરજી દાખલ કરી શકે છે. તમે શા માટે માહિતી માંગી રહ્યા છો તેના માટે કોઈ કારણ આપવાની જરૂર નથી. RTI અરજી દાખલ કરતી વખતે અમારે તમારી ઓળખ જાહેર કરવાની પણ જરૂર નથી.
RTI કેવી રીતે ફાઇલ કરવી?
- તમે ઑનલાઇન, પોસ્ટ દ્વારા અથવા રૂબરૂમાં RTI વિનંતી ફાઇલ કરી શકો છો
- તમે સેન્ટ્રલ ઇન્ફોર્મેશન કમિશન (CIC) ની વેબસાઇટ પર RTI માટે અરજી ફોર્મ મેળવી શકો છો.
- અરજી ફોર્મ પીડીએફ ફોર્મેટમાં છે અને વેબસાઇટ પરથી ડાઉનલોડ કરી શકાય છે
- તમારે ફોર્મ પર તમારું નામ, સરનામું અને સંપર્ક વિગતો પ્રદાન કરવાની જરૂર પડશે
- તમે જે પબ્લિક ઓથોરિટી પાસેથી માહિતી માંગી રહ્યા છો તેનું નામ પણ તમારે આપવાનું રહેશે
- તમારે તમારી વિનંતીનો હેતુ અને તમે જે ચોક્કસ માહિતી શોધી રહ્યા છો તે જણાવવાની જરૂર પડશે
- તમારે સંબંધિત તારીખો પ્રદાન કરવાની અને એફિડેવિટ ફાઇલ કરવાની પણ જરૂર પડશે જેમાં જણાવવામાં આવ્યું છે કે પૂરી પાડવામાં આવેલ તમામ માહિતી તમારી શ્રેષ્ઠ જાણકારી મુજબ સાચી છે.
- તમે CICની વેબસાઈટ પર RTI અરજીનો નમૂનો મેળવી શકો છો
- એકવાર તમે ફોર્મ ભર્યા પછી, તમે તેને ઑનલાઇન, પોસ્ટ દ્વારા અથવા રૂબરૂમાં સબમિટ કરી શકો છો
- તમારે ફી ચૂકવવાની જરૂર પડશે
- તમે જે પબ્લિક ઓથોરિટી પાસેથી માહિતી માગી રહ્યા છો તેના પબ્લિક ઇન્ફર્મેશન ઑફિસર (PIO)ને અરજી મોકલવી જોઈએ
- જો તમને નિર્ધારિત સમયમર્યાદામાં જવાબ ન મળે, તો તમે માહિતી કમિશનર પાસે અપીલ દાખલ કરી શકો છો
RTI અને ભ્રષ્ટાચાર વિરોધી કાયદા વચ્ચે શું તફાવત છે?
માહિતીનો અધિકાર (RTI) એ એક સાધન છે જે નાગરિકોને સરકારી માહિતી સુધી પહોંચવામાં મદદ કરે છે, જ્યારે ભ્રષ્ટાચાર વિરોધી કાયદો તેમની સત્તાનો દુરુપયોગ કરનારા જાહેર અધિકારીઓને સજા કરે છે. ઉપરાંત, RTI એ બંધારણ દ્વારા બાંયધરી આપવામાં આવેલ અધિકાર છે, જ્યારે ભ્રષ્ટાચાર વિરોધી કાયદો સંસદ દ્વારા પસાર કરાયેલ કાયદો છે.
RTI અને ભ્રષ્ટાચાર વિરોધી કાયદા વચ્ચેનો બીજો તફાવત એ છે કે RTI તમામ સરકારી સંસ્થાઓને લાગુ પડે છે, જ્યારે ભ્રષ્ટાચાર વિરોધી કાયદો માત્ર કેન્દ્ર સરકારની સંસ્થાઓને જ લાગુ પડે છે.
RTI નો સારાંશ
માહિતીનો અધિકાર એ એક શક્તિશાળી સાધન છે જે નાગરિકોને સરકાર હસ્તકની માહિતી સુધી પહોંચવાની મંજૂરી આપે છે. તે લોકોને લોકશાહી પ્રક્રિયામાં ભાગ લેવા અને તેમના નેતાઓને જવાબદાર ઠેરવવા સક્ષમ બનાવે છે. આ અધિકાર ઘણી આંતરરાષ્ટ્રીય માનવાધિકાર સંધિઓ અને રાષ્ટ્રીય કાયદાઓમાં સમાવિષ્ટ છે, જે તેને ખુલ્લા સમાજનો મૂળભૂત સિદ્ધાંત બનાવે છે. આ પોસ્ટમાં, અમે માહિતીના અધિકારની મૂળભૂત બાબતોની રૂપરેખા આપી છે, જેમાં માહિતી મેળવવાનો અધિકાર કોની પાસે છે, કયા પ્રકારની માહિતી આવરી લેવામાં આવી છે અને માહિતી માટે વિનંતી કેવી રીતે કરવી.